Week Tegen Pesten (Klassikale les)

• Mediawijsheid
• Burgerschapsonderwijs
• +1
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Pesten 

Samen aan zet

Klassikale les 

Samen aan zet 

Klassikale les 

Klassikale les

Week Tegen Pesten

• Je wordt je bewust van de verschillende manieren om online te reageren en denkt na over welke rol jij meestal aanneemt online (passief of actief);

• Je beseft dat je een eigen verantwoordelijkheid hebt, los van de grenzen die de wet stelt (de wet kan bovendien niet alles oplossen);

• Je denkt na over waar jouw eigen grenzen en die van anderen liggen en wat dat betekent voor jouw gedrag.

Lesdoelen

De vrijheid van meningsuiting is de vrijheid van burgers hun overtuigingen te uiten, zonder controle vooraf door de staat. Het is een belangrijk grondrecht in elke democratie. De vrijheid van meningsuiting kent wel een aantal grenzen. Als een persoon of organisatie die grenzen overschrijdt, kan de rechter beslissen dat zijn vrijheid moet worden ingeperkt.

Vrijheid van meningsuiting

Klassikale les

Week Tegen Pesten

Leg uit wat ‘vrijheid van meningsuiting’ is.

Definitie: “De vrijheid van meningsuiting is de vrijheid van burgers hun overtuigingen te uiten, zonder controle vooraf door de staat. Het is een belangrijk grondrecht in elke democratie. De vrijheid van meningsuiting kent wel een aantal grenzen. Als een persoon of organisatie die grenzen overschrijdt, kan de rechter beslissen dat zijn vrijheid moet worden ingeperkt.”

Bron: Raad voor de rechtspraak.

Haatzaaien is aanzetten tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap. 

Haatzaaien is strafbaar; je kunt er tot twee jaar gevangenisstraf voor krijgen.

Haatzaaien

Klassikale les

Week Tegen Pesten

Leg uit wat haatzaaien (of ‘aanzetten tot haat, discriminatie of geweld’) betekent, en welke (strafbare) uitingen er nog meer zijn die de vrijheid van meningsuiting beperken.

Er is dus vrijheid van meningsuiting, maar dat betekent niet dat je zomaar álles mag zeggen. Je mag bijvoorbeeld nooit iets beledigends of discriminerends zeggen. Dat is strafbaar. Ook haatzaaien, waar het tegenwoordig vaak over gaat, is strafbaar.

Definitie: haatzaaien is “aanzetten tot haat tegen of discriminatie van mensen of gewelddadig optreden tegen persoon of goed van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun geslacht, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap”. 

Bron: Wetboek van Strafrecht.

Haatzaaien is strafbaar; je kunt er tot twee jaar gevangenisstraf voor krijgen.

Het plegen van smaad, terwijl je weet dat het niet waar is. 

Laster

Beledigen

Smaad

Elke opzettelijke belediging, die geen smaad of laster is, in

het openbaar. 

Opzettelijk iemand beschadigen door hem of haar ergens van te

beschuldigen in het openbaar

Klassikale les

Week Tegen Pesten

Leg kort uit wat andere strafbare uitingen zijn die de vrijheid van meningsuiting beperken:

• Smaad (art. 261 Wetboek van Strafrecht): opzettelijk iemand beschadigen door hem of haar ergens van te beschuldigen in het openbaar.
• Laster (art. 262 Wetboek van Strafrecht): het plegen van smaad, terwijl je weet dat het niet waar is.
• Belediging (art. 266 Wetboek van Strafrecht): elke opzettelijke belediging, die geen smaad of laster is, in het openbaar.

Omdat niet direct duidelijk is waar bijvoorbeeld de vrijheid van meningsuiting ophoudt en er sprake is van haatzaaien, zijn er rechtszaken nodig om hierover duidelijkheid te krijgen. De rechter spreekt zich dan uit

over de vraag of wat er gebeurde strafbaar was of niet. Een bekend voorbeeld hiervan is de rechtszaak

tegen Geert Wilders. Sommigen vinden dat bijvoorbeeld zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak onder

haatzaaien valt, terwijl anderen vinden dat dit onder de vrijheid van meningsuiting valt. Het is aan de rechter voorlegd en die moet nu oordelen wat wel en wat niet mag.

Maar los van wat de wet zegt, of wat de rechter erover oordeelt, kunnen wij zelf ook een mening hebben over hoe mensen zich online gedragen. Of we het gepast vinden, of ‘net op het randje’, of onwenselijk, of echt over de grens. Sterker nog: we hebben een eigen verantwoordelijkheid. Ook al omdat we niet alles aan de rechter kunnen voorleggen. We leven nu eenmaal samen en als iedereen zijn best doet om het samenleven prettig te houden en niet een ander iets aandoet wat je zelf ook niet fijn zou vinden, komen we een heel eind! 

Moeten er wetten komen waarin staat hoe wij online met elkaar omgaan?

Rond dit deel af en kondig de laatste activiteit aan: we gaan nu als klas onderzoeken of wij regels nodig hebben. 

Bespreek eerst met leerlingen de vraag waarom regels voor online gedrag wel of niet nodig zijn. Wie moet die regels dan bepalen? Zijn die regels anders dan wat we in het gewone leven al aan regels hebben? Moet het in wetten worden vastgelegd hoe we online met elkaar moeten omgaan, of is daar de

wet niet voor en moeten burgers dat gewoon samen onderling regelen? En moeten die regels ook gehandhaafd worden? Door wie? Wat moet er gebeuren als iemand de regels overtreedt? 

Bedenk 1 regel waarin staat hoe wij met elkaar, 

als klas, willen omgaan.

Laat elke leerling afzonderlijk 1 regel bedenken.

Kies samen maximaal drie regels die de leerlingen met elkaar als klas willen

afspreken over hoe zij dit jaar met elkaar willen omgaan. Probeer daarbij het

bewustzijn steeds te activeren over het verschil tussen online en offline gedrag.

Noteer de drie regels ergens, zodat leerlingen ze kunnen terugvinden.

Hiervoor kun je ook het Klassenverdrag (bijlage) gebruiken.

Verander de wereld, begin bij jezelf.

Klassikale les

Week Tegen Pesten

Rond af: vroeger was er een slogan ‘Verander de wereld, begin bij jezelf’. 

Het is inderdaad belangrijk om zelf je zo te gedragen als je wilt dat anderen zich

gedragen. Maar we hebben ook elkaar nodig om het veilig en fijn voor iedereen te houden. Ook online. We zijn samen aan zet!

Check tot slot nog een keer of de leerlingen allemaal kunnen leven met de gekozen drie regels. Kom er na de kerstvakantie nog eens op terug. En benadruk dat leerlingen met problemen altijd bij u terecht kunnen (en bij hun mentor of iemand anders in de school die hiervoor beschikbaar is).

Tip: doe ook de twee lessen uit het thema Blijf er niet mee zitten:

Dan weten leerlingen waar ze hulp kunnen krijgen als ze dat nodig hebben. De les gaat ook in op de problematiek rond klikken (snitchen) en kan goed inzicht geven in de klascultuur.

• We leven in een vrij land, waarin we vinden dat je veel moet kunnen zeggen. Maar daar zijn wel grenzen aan. Die worden niet alleen bepaald door de wet maar ook door onszelf, in de vorm van fatsoensregels. We noemen dat dan ‘nettiquette’ (de etiquette op het net) als het om online communicatie gaat. 

• Die grenzen liggen niet scherp vast. Daardoor zullen we daar altijd over in gesprek moeten blijven met elkaar. En dat is maar goed ook, want als je luistert, leer je wat anderen voelen en dat ze gekwetst kunnen zijn op momenten dat jij dat helemaal niet zou zijn. Of andersom. Het is, totdat de wet de grens aangeeft, aan onszelf of we daar dan rekening mee willen houden of niet. 

• Maar in alle gevallen ben je zelf verantwoordelijk voor de gevolgen van je gedrag. Ook je online gedrag. En óók als je je berichten anoniem plaatst.

Samengevat

Klassikale les

Week Tegen Pesten

Sluit af met een motiverende aanmoediging: hoe jullie elkaar online behandelen, heeft invloed op de manier waarop jullie generatie de online cultuur bepaalt. Verander de wereld, begin bij jezelf en we zijn samen aan zet!

Haataccount: een pagina waarop mensen zwartgemaakt worden.

Woordenlijst

Klassikale les

Week Tegen Pesten

Help ons de lessen verbeteren.

Geef uw feedback op De InternetHelden door een paar korte vragen te beantwoorden.

Help ons de lessen verbeteren.

Geef uw feedback op De InternetHelden door een paar korte vragen te beantwoorden.